Hoće li nam vještačka inteligencija stvarati muziku?

Vještačka inteligencija (AI), smatraju stručnjaci, mogla bi postati najrevolucionarnija tehnologija 21. stoljeća, koja bi trebala obilježiti vrijeme u kojem živimo i godine koje dolaze. I dok se upotreba ove tehnologije najčešće povezuje sa “opipljivim” rezultatima, kao pomoćnikom u obradi velike količine podataka, upravljanjem saobraćajem, u liječenju i razvoju novih lijekova, optimizacijom rada, obavljanjem složenih zadataka, pa čak i naprednim robotima, a nerijetko se smatra potencijalnom prijetnjom ljudskoj vrsti, prije svega zahvaljujući brojnim djelima naučne fantastike (poput zastrašujućeg Terminatora kojeg je utjelovio Arnold Schwarzenegger u istoimenom filmu), svakim danom je sve jasnije da će AI imati veliku ulogu u kreativnoj industriji.

Već danas postoje slike generirane vještačkom inteligencijom koje su pobjeđivale ljude na takmičenjima, organiziraju se izložbe “vještačkih umjetnika”, a polako, ali sigurno ova tehnologija ulazi u muzičku industriju.

Primjera radi, britanska grupa The Beatles “vratila se” početkom novembra, 53 godine nakon što je raspuštena, s novom pjesmom snimljenom zahvaljujući vještačkoj inteligenciji koja je omogućila izdvajanje vokala pjevača Johna Lennona sa starog snimka čime se, barem virtualno, ponovno okupila popularna četvorka.

Ovo nije jedini primjer korištenja vještačke inteligencije u muzici. Ranije je objavljen album pjesama mrtvih muzičara, Lost tapes of the 27 club, na kojim su ‘pjesme’ Jimmyja Hendrixa, Kurta Cobaina, Jima Morrisona… a čiji autor je upravo AI.

Kompoziranje klasične muzike

Možda i najfascinantniji primjer korištenja vještačke inteligencije za stvaranje muzike jeste i startup Aiva Technologies, sa njihovim “muzičarem” nazvanog Aiva (Artificial Intelligence Virtual Artist, odnosno virtualni umjetnik vještačke inteligencije), gdje je ovaj “vještački kompozitor” naučen da kompnuje klasičnu muziku, odnosno emocionalnu umjetnost koja se uobičajeno smatra jedinstvenom ljudskom kvalitetom.

Aivina muzička djela koriste režiseri kao muzičku podloga za njihove filmove, koriste ih reklamne agencije, pa čak i studiji koji razvijaju videoigre.

Nakon što je objavio svoj prvi album pod nazivom Genesis, kao i mnoge singlove, Aiva je postao prvi AI koji je službeno stekao svjetski status kompozitora i registriran je u društvu za zaštitu autorskih prava Francuske i Luksemburga (SACEM), gdje se sva njegova djela nalaze s autorskim pravom na njegovo ime.

Koliko je sve zastupljenije korištenje vještačke inteligencije za stvaranje muzike govori i činjenica da postoji AI Song Contest, međunarodno muzičko takmičenje, moglo bi se reći svojevrsni vid Eurovizije, za pjesme koje su kompozirane korištenjem vještačke inteligencije, a koje se održava od 2020. godine.

Danas već postoji niz platformi koji omogućavaju korisnicima da koriste vještačku inteligenciju za stvaranje muzike i pisanje pjesama.

Generalno govoreći, vještačka inteligencija stvara muziku korištenjem niza složenih algoritama, prije svega vidova dubokog mašinskog učenja, a korištenjem ogromnih baza podataka u stanju je da analizira i izdvaja uzorke i “stvara” originalna muzička djela koji oponašaju strukturu tih muzičkih uzoraka iz kojih uči.

Koliko je uznapredovala tehnologija korištenja vještačke inteligencije za kompoziranje muzike govori činjenica da je Aiva “položila” više Turingovih testova (gdje čovjek mora razlučiti da li komunicira s drugim čovjekom ili mašinom), kada je od muzičkih profesionalaca zatraženo da slušaju Aivina djela i zasad niko od tih muzičkih profesionalaca nije moglo reći da slušaju djelo čiji autor je upravo vještačka inteligencija.

Tuđe melodije

Mnogi dovode u pitanje koliko je ova “vještačka muzika” vrijedna i stvarna, prije svega što je zasnovana na tuđim djelima, ali stručnjaci koji se zalažu za njeno korištenje ističu kako je decenijama uobičajeno korištenje tuđih melodija i semplova prilikom stvaranja novih djela, gdje su neki od najpopularnijih djela zasnovana na tuđim djelima.

Kada se na to doda da neke od najvećih koncerata organiziraju muzički DJ-evi koji uzimaju tuđu muziku i “miksaju” je, tanka je granica između njihovih djela i djela koja je “izmiješala” vještačka inteligencija.

Isto tako, korištenje raznih programa za modulaciju glasa, poput auto-tunea, svakim danom smanjuje razliku između čovjeka i mašine.

I dok vještačka inteligencija vjerovatno neće još dugo vremena biti u stanju pisati pjesme s dubokom pozadinom, s više značenja, za mnoge to neće predstavljati problem jer neke od najpopularnijih pjesama današnjice i nisu previše dubokoumne.

Ono što izaziva zabrinutost jeste kakav će utjecaj imati korištenje vještačke inteligencije na muzičare od krvi i mesa.

Diaa El All, osnivač i direktor Soundfula, aplikacije za generiranje muzike korištenjem vještačke inteligencije, podsjeća da kada je javnosti predstavljena takozvana “mašina za bubnjeve” (drum machine), mnogi su se zabrinuli za budućnost bubnjara. Ali kada su svi vidjeli šta su Prince i drugi velikani muzičke industrije u stanju uraditi sa tom tehnologijom, a da pri tome pravi muzičari ne gube svoju ulogu i posao, stav je promijenjen.

‘Odskočna daska’

El All kaže da je muzika koju Soundful može trenutno generirati, na temelju korisnički postavljenih parametara, kao što su beatovi u minuti ili žanr, jednostavno zamišljena kao “odskočna tačka” za autore da stvaraju pjesme. “Ljudski element”, kazao je on, “nikada neće biti zamijenjen.”

Izvršni direktor BandLaba Meng Ru Kuok kaže da posjedovanje alata za poticanje stvaranja pjesama predstavlja ogromnu razliku za mlade muzičare, koji su do sada, čini se, najviše prihvatali ovu tehnologiju.

Ljudi koji stoje iza zalaganja za ovakvu tehnologiju smatraju da će korištenje vještačke inteligencije omogućiti svakoj osobi da stvara muziku i pjesme, baš kao što moderni pametni telefoni omogućavaju pravljenje odličnih fotografija ili videosnimaka. Što ne znači da će svako moći biti profesionalac.

Jedna od stvari koju bi vještačka inteligencija mogla “otključati” jeste stvaranje novih žanrova. Prema procjenama stručnjaka, na tom polju bi mogao biti najveći napredak ove tehnologije, koja će stvarati nove muzičke pravce koji možda nikada ne bi ni bili drugačije zamišljeni.

Naravno, jedna od najboljih stvari vezanih za muziku jeste mogućnost da uživate u koncertu svog omiljenog benda ili muzičara uživo, okruženi hiljadama ljudi koje nosi energija sa bine.

Kako muzika dolazi iz računara, postavlja se pitanje kako će se onda organizirati koncerti.

Međutim, već danas postoji rješenje za takve izazove. Britanski virtualni bend Gorillaz je odavno na koncertima koristio holograme umjesto sebe samih, praksa koju su počeli mijenjati u kasnijim godinama, a na njihovim nastupima publika je naprosto uživala. Slično vrijedi i za japanskog virtuelnog idola Hatsune Mikuu. Za razliku od Gorillaza, gdje pravi muzičari stvaraju i snimaju muziku, Hatsune Miku je takozvani virtuelni idol i potpuno vještački stvorena “pjevačica” koja održava koncerte kao animirana projekcija. Dakle, sve vezano za nju je vještački, ali to ne spriječava hiljade fanova da uživaju na njenim nastupima.

Osim ovih, održavani su “koncerti” preminulih muzičara korištenjem holograma i drugih metoda projekcija u prostoru, čime se gubila granica između stvarnih nastupa i “vještačkih”.

Kada se pogleda da niz nastupa brojnih svjetskih zvijezda za koje je javna tajna da pjevaju na matricu i da su njihove vokalne mogućnosti uveliko “ušminkane” u studiju, te čiji koncerti su prije svega samo predstava s muzičkom podlogom, nije nemoguće zamisliti budućnost gdje će se održavati koncerti vještačkih inteligencija koje će predstavljati hologrami, roboti ili neki drugi vidovi zabave.

Sve ovo ukazuje da će vještačka inteligencija imati sve veće prisustvo u muzičkoj industriji, a načini na koji uživamo u muzici bi se moglo na više načina promijeniti.