Šta je Hezbollah?

Smrtonosni okršaji na sjevernoj izraelskoj granici sa Libanom doveli su do prilika za širi sukob na Bliskom istoku, pošto je oružana grupa Hezbollah ispalila artiljerijske projektile i rakete u znak solidarnosti sa Palestincima.

Dok Izrael granatira i zasipa Pojas Gaze zračnim udarima nakon smrtnonosnih napada oružane grupe Hamas, strah od još jednog fronta na sjeveru raste sa razmjenom vatre između izraelskih i boraca Hezbollaha. U ponedjeljak je grupa, koju podržava Iran, ispalila salvu raketa nakon što su njena tri pripadnika ubijena u izraelskom bombardiranju.

U nastavku možete pročitati nešto više o Hezbollahu:

Šta je Hezbollah?

Hezbollah, u prevodu “Božja stranka”, je oružana i politička šiitska grupa koju podržava Iran, a koja je formirana 1982. kako bi se borili protiv izraelske okupacije južnog Libana.

Nastao je od oružanih grupa koje su formirale jedinice iranskih Čuvara islamske revolucije nakon izraelske invazije na Liban 1982. godine. Grupa, koju podržavaju šiitski muslimani, jedan je od najvećih neprijatelja Izraela u regiji.

Njen lider Hassan Nasrallah je 2021. tvrdio kako Hezbollah ima 100.000 boraca, a grupa se inače hvali preciznim raketama za koje tvrde da mogu pogoditi sve dijelove Izraela.

Sjedinjene Američke Države procjenjuju kako je Iran posljednjih godina davao Hezbollahu stotine miliona dolara godišnje.

Grupa, na čijem je čelu Nasrallah od 1992. godine, jedan je od najutjecajnijih političkih blokova u libanskom sektaškom političkom sistemu, a ima podršku velikog dijela šiitskog stanovništva. Često se za Hezbollah navodi kako je “država u državi” zbog ogromne mreže političkog i vojnog kadra u državi podijeljenoj duž sektaških linija.

Zašto je formiran, koji su mu ciljevi?

Borci Hezbollaha vodili su žestoku kampanju protiv izraelskih snaga u Libanu i napadali izraelske civile u drugim državama.

Izraelske snage jednostrano su se povukle sa juga Libana 2000. nakon skoro 20 godina smrtonosnih borbi, što je Hezbollah iskoristio da se proglasi prvom arapskom armijom ikada koja je natjerala Izrael da prepusti kontrolu nad teritorijom.

Izrael i dalje drži pod okupacijom sirijsku Golansku visoravan i palestinske teritorije koje je osvojio u ratu 1967. godine. Hamas se bori protiv izraelske okupacije i širenja nelegalnih naselja na palestinskim zemljama.

Hezbollah je objavio svoj manifest nakon formiranja, ističući ideologiju i ciljeve koji uključuju pobjedu nad Izraelom i protjerivanje zapadnjačkih kolonijalističkih tijela sa Bliskog istoka.

Raniji okršaji Hezbollaha i Izraela

U prekograničnoj raciji jula 2006. godine, Hezbollah je zarobio dva izraelska vojnika za koje se nadao da će dovesti do razmjene zarobljenika sa izraelskim protivnicima. Izrael je odgovorio vojno, što je dovelo do 34-dnevnog rata koji se još naziva Julskim ratom.

Sukob je završen neodlučno jer nijedna strana nije mogla odnijeti vojnu pobjedu, ali je rezultirao smrću više od 1.100 Libanaca i 165 Izraelaca.

No, Nasrallah je u više navrata kazao da je rat iz 2006. bio uspješan za Hezbollah, uz isticanje kako se suprotstavio većim i jačim izraelskim snagama.

Istraga izraelske Vlade zaključila je kako je rat 2006. bio neuspješan i “propuštena prilika”.

Razlike sa Hamasom

Hezbollah i Hamas su odvojeni pokreti, ali imaju zajednički cilj – oružani otpor protiv Izraela.

Dok je Hezbollah libanska organizacija, Hamas je palestinska grupa osnovana u Gazi 1987. nakon početka prve Intifade, ustanka protiv izraelske okupacije palestinskih teritorija. Hamas politički kontrolira Pojas Gaze nakon pobjede na izborima 2006. godine.

Nakon subotnjeg napada Hamasa na Izrael, Hezbollah je objavio saopćenje u kojem se navodi da pažljivo prati razvoj situacije i da je u direktnom kontaktu sa liderima palestinskog otpora.

U saopćenju se dodaje kako je to “odlučan odgovor na stalnu izraelsku okupaciju i poruka onima koji traže normalizaciju odnosa sa Izraelom”, govoreći o arapskim državama koje žele normalizirati odnose sa Izraelom.

Lideri Hezbollaha i Hamasa susreli su se i 2020. kako bi diskutirali o normalizaciji odnosa Izraela i arapskih država.

Hoće li se Izrael boriti na dva fronta?

Tri pripadnika Hezbollaha ubijena su tokom izraelskog bombardiranja u ponedjeljak nakon prekograničnog upada za koji je odgovornost preuzela oružana grupa Palestinski Islamski Džihad (PIJ).

Hezbollah navodi kako su ubijeni “mučenici uslijed posljedice cionitičke agresije na jugu Libana”. U znak odgovora, grupa je ispalila salvu raketa na Izrael.

Analitičari špekuliraju da palestinske frakcije u Libanu jako žele otvoriti drugi front ako Hezbollah pokrene napad.

Stoga, moguće je da Liban postane umiješan u otvoreni rat Izraela i Hezbollaha koga bi pojačale palestinske frakcije.

Iako je Hezbollah ispaljivao granate i rakete na dijelove Libana koji su pod kontrolom Izraela, grupa je do sada izbjegla veće učešće u okršaju. To bi se moglo promijeniti ako Izrael pokrene kopnenu ofanzivu u Gazi, navode neki eksperti.

Koje su druge palestinske grupe u Libanu?

Među palestinskim grupama u Libanu su Hamas, sekularna stranka Fatah, te Narodni front za oslobođenje Palestine (PFLP).

Neki njihovi pripadnici nalaze se u palestinskim izbjegličkim kampovima u Libanu kao što su Ein el-Hilweh i Burj al-Barajneh.

Da li je Hezbollah ‘teroristička’ organizacija?

Sjedinjene Američke Države i druge zapadne države smatraju Hezbollah “terorističkom organizacijom”. Američke savezničke države iz Zaljeva, među kojima je Saudijska Arabija, također smatraju grupu “terorističkom”.

Evropska unija označava vojno krilo Hezbollaha “terorističkom grupom”, ali ne i politički ogranak.

Koja je uloga grupe u Libanu?

Hezbollah ima ministre u Vladi i zastupnike u Parlamentu.

Stranke u Libanu koje se protive grupi optužuju je da vodi Liban u sukob.

Grupa je postala politički istaknutija nakon što se Sirija, bliski saveznik Hezbollaha, povukla iz Libana nakon ubistva bivšeg premijera Rafika Haririja 2005. godine.

Hariri, sunitski političar, bio je simbol saudijskog utjecaja u libanskoj politici.

Kršćanski političar Michel Aoun, koga je podržao Hezbollah, postao je predsjednik 2016. godine. Dvije godine kasnije su Hezbollah i saveznici osvojili većinu na prvim općim izborima nakon devet godina.

Na izborima 2022. godine, politički blok Hezbollaha je izgubio većinu, ali grupa i dalje ima veliki utjecaj u državnoj politici.