‘Erozija prava muslimana je put ka eroziji prava svih’

Do 15. marta 2019. godine, borba protiv islamofobije u kalendaru Ujedinjenih naroda nije imala svoj dan. Za razliku od Međunarodnog dana borbe protiv fašizma i antisemitizma ili pak eliminacije rasizma, borbi protiv pošasti koja se sve jače širila svijetom nije bio posvećen niti jedan…, sve dok se nije desilo zlo na Novom Zelandu.

Masakr koji je u Christchurchu počinio Brenton Harrison Tarrant prestravio je ne samo muslimanski, već i cijeli svijet, kada je u smrtonosnom pohodu na džamiju i Islamski centar Linwood ubio 51 osobu i ranio 40.

Mada je taj dan kasnije proglašen Međunarodnim danom borbe protiv islamofobije, ona je mnogo ranije počela uzimati maha, u indicentima i žrtvama koje su se nizale širom svijeta, čak i u društvima koja se ponosno nazivaju „otvorenim“, „tolerantnim“ i „liberalnim“, a u kojima su muslimani bili sve manje dobrodošli, od SAD-a, Velike Britanije i Njemačke, pa do skandinavskih zemlja.

Nakon napada Hamasa na Izrael 7. oktobra prošle godine i brutalne odmazde Izraela nad Pojasom Gaze i okupiranom Zapadnom obalom, islamofobija je poprimila nove dimenzije. Personifikacija ne samo Palestinaca, već i svih muslimana sa Hamasom, kao što je ranije bila sa Al-Kaidom ili ISIL-om, izazvala je dramatičan porast antimuslimanskih uvjerenja u zapadnom svijetu.

Ogroman porast antimuslimanskih icidenata

Recimo, u četiri mjeseca od 7. oktobra, kada je Hamas upao u Izrael, u SAD-u je broj islamobobnih incidenata porastao za 216 posto, prema Vijeću američko-islamskih odnosa (CAIR). Vijeće je prijavilo da je u posljednja tri mjeseca 2023. godine primilo 3.578 žalbi zbog slučajeva „antimuslimanske i antipalestinske mržnje“, 278 posto više nego u istom periodu prethodne godine. U te brojke su uračunate žalbe za diskriminaciju pri zapošljavanju, zločine iz mržnje i diskriminaciju u obrazovanju.

Ništa bolje nije niti u Velikoj Britaniji, u kojoj postoji velika zajednica muslimana, a ozbiljnost situacije prisilila je vlasti da tokom ramazana pojačaju sigurnost mislimanskih vjerskih objekata kako bi spriječili moguće incidente.

Prema Tell MAMA, kontroloru koji se fokusira na antimuslimanske incidente, oni su u Velikoj Britaniji više nego utrostručeni od 7. oktobra, sa porastom od 335 posto.

“Islamofobija je u porastu i ljudi u našoj zajednici bili su izloženi napadima, jer su muslimani, ali to ne moraju nužno prijaviti”, rekla je Bibi Rabbiyah Khan, predsjednica Londonskog islamskog kulturnog društva (LICS).

U Evropskoj uniji, koordinatorica Evropske komisije za borbu protiv mržnje prema muslimanima Marion Lalisse, kaže da Evropi raste antimuslimansko raspoloženje.

“U Evropi smo suočeni i sa problemom nedovoljnog prijavljivanja i neevidentiranja slučajeva mržnje prema muslimanima. Moramo omogućiti da naši sugrađani muslimani imaju povjerenje u institucije za provođenje zakona ”, kazala je.

Hamasov napad na Izrael, kako tvrde Al Jazeerini sagovornici, samo je jedna od kapi koje pune čašu islamofobije u svijetu.

“Situacija u nekim delovima Evrope se zbog rata u Gazi dramatično pogoršava. Međutim, ona ne bi mogla biti tako loša da nije i pre toga postojala mržnja prema muslimanima, sada i prema Palestincima posebno”, stav je Selme Muhuć Dizdarević, predavačice na Karlovom univerzitetu u Pragu, koja je 2018. godine učestvovala u izradi Evropskog izvještaja o islamofobiji u izdanju Fondacije SETA iz Austrije.

‘Hipokrizija’ zapadnog svijeta

Ukazuje na to da postojeća situacija sa islamofobijom ukazuje na “dvoličnost” zapadnog svijeta.

“Hipokrizija vlada evropskih zemalja koja se tiče ljudskih prava koja odjednom ne pripadaju svima i potpuni nedostatak empatije prema civilnom stanovništvu Gaze ugrožavaju sigurnost navedenih grupa. Ponovo dolazimo u situaciju kada ne shvatamo da je erozija prava jedne grupe samo put ka eroziji prava svih”, dodala je.

Prije Gaze, put ka eksploziji islamofobije utabala je migrantska kriza, u kojoj je ogroman broj muslimana iz ugroženih zemalja Afrike i Azije pohrlio prema blagostanju Evrope, gdje nisu dočekani baš raširenih ruku, već sa predrasudama. To je, između ostalog, doprijenilo popularnosti desničarskih partija u Evropi koje su zagovarale zatvaranje granica evropskog tla za njih. U začaranom islamofobičnom krugu, te stranke imaju sve više pristalica u Njemačkoj, Francuskoj, pa čak i u skandinavskim zemljama koje su predizborne kampanje gradile dijelom i na antimigrantskoj politici i netrpeljivosti prema muslimanima. To je radio i Viktor Orban u Mađarskoj.

Zbog svih ovih faktora, Ivan Ejub Kostić, naučni suradnik Instituta za filozofiju i društvenu teoriju iz Beograda, kaže da je „položaj muslimana sve gori“.

„Posebno su na udaru oni muslimani koji se javno eksponiraju i koji ukazuju na urušavanje najelementarnijih etičkih i moralnih uzusa u društvima zapadnih plutokratija“, kaže Kostić.

„Također, pod strahovitim udarom se nalaze svi oni, ne samo muslimani, koji podržavaju Palestinu i Palestince i javno govore o genocidu koji provodi cionistički režim. Sve ovo govori o tome da takozvana ‘ljudska prava’ nisu ista za sve, dok je ‘sloboda govora i mišljenja’ dozvoljena samo u onoj meri dokle je dominantni poredak na Zapadu voljan to da toleriše“, dodaje, uz opasku da su male razlike između represije nad muslimanima u Zapadu i u ostalim dijelovima svijeta.

„Nadziranje i kažnjavanje muslimana u zapadnim državama je samo sofisticiranije i perfidnije nego što je to slučaj u državama poput Indije i Kine gde se persekucija muslimana sprovodi ogoljenije i svirepije. No, ciljevi su manje-više isti“, stava je Kostić.

Priču o problemu islamofobije i Muhić Dizdarević povezuje sa opštom krizom ljudskih prava u svijetu.

„Bitno je reći da je borba protiv mržnje prema muslimanima borba za prava svih u zapadnim zemljama. Što se tiče mržnje, jučer su to bili Jevreji i Romi, danas su to muslimani i znamo kuda to može da vodi“, ističe.

„Na protestima građana za prava Palestinaca na život vidimo da vlade često krše prava i svojih građana nemuslimana zabranjujući skupove ili ograničavajući slobodu govora. U tom evropskom građanskom društvu koje se buni i poziva na odgovornost svoje vlade, vidim neku nadu, pre nego u vlastima zapadnih zemalja“, dodala je.

Bez razlike između ‘dobrih liberala’ i ‘loših desničara’

Nastavak ovih trendova, smatra predavačica iz Praga, zavisi od odlučnosti, prije svega, zapadnih i sjevernoameričkih zemalja da se ozbiljno pozabave problemom.

„Opasnosti je bilo i pre, od pasivnosti prema sudbini Bošnjaka, do brutalnog potiskivanja izbeglica u graničnim zemljama Evropske unije, na primer, u Hrvatskoj, Mađarskoj i Poljskoj. Kolektivna mržnja razara društvo i budućnost zavisi od toga koliko brzo ljudi u zapadnim zemljama to shvate“, stava je.

Kostić, pak, smatra da su SAD-u i Evropi potrebne korjenite promjene kako bi se otvorio prostor za istinsko poštivanje i prihvatanje muslimana.

„Oni se više ne smeju posmatrati kao došljaci ili ‘drugi’. Već kao punopravni članovi društva“, govori, uz naglasak da u tim zemljama više nije važno opredjeljenje vladajućih struktura.

„Ne smatram da postoji značajna razlika između ‘dobrih liberala’ i ‘loših desničara’. Posebno ne kada se radi o politici prema muslimanima. Da značajnije razlike nema vidi se iz činjenice da se najveće zlo muslimanima Palestine desilo za vreme ‘demokratskog’ predsednika Joea Bidena. Imamo i primer Francuske kao ‘liberalne demokratije’ koja se putem implementiranja specifičnih državnih zakona sistemski obračunava sa verujućim muslimanima. Slično je i u mnogim drugim evropskim državama. Zato mislim da je SAD-u i Evropi potrebna ozbiljna vrednosna samorefleksija, kao i korenite promene u političkom polju kako bi se otvorio prostor za istinsko poštovanje i prihvatanje muslimana“, smatra Kostić.