Crna Gora: Počasni građanin, titula u rukama političkih trgovaca

Bivša ambasadorka Njemačke u Crnoj Gori Gudrun Elizabet Štajnaker (Gudrun Elisabeth Steinacker) i dalje je, nakon osam mjeseci, na listi čekanja da bude proglašena za počasnu građanku Ulcinja iako ta inicijativa ima veliku podršku javnosti i dijela političkih partija iz tog grada. 

U ulcinjskoj Socijaldemokratskoj partiji (SDP), koja je inicijator tog prijedloga, tvrde da je problem u tome što se Štajnaker ozbiljno zamjerila strukturama bliskim vlasti, kojima ne odgovara zaštita tamošnje Solane. Istovremeno iz Odbora za izbor i imenovanja Skupštine opštine Ulcinj uvjeravaju da je za takav čin neophodna promjena Statuta Opštine, jer je riječ o stranom državljaninu.

“Vladajuća Demokratska partija socijalista je zvanično podržala tu inicijativu, ali vjerovatno nekim strukturama bliskim DPS-u, kojima odluka da se namjena prostora Solane ne mijenja, sigurno ne odgovara jer se radi o značajnim materijalnim sredstvima”, izjavio je tim povodom Skender Elezagić, predsjednik ulcinjske organizacije SDP-a.

Štajnaker je predložena za počasnu građanku Ulcinja zbog njenih zasluga u odbrani ulcinjske Solane kao prirodnog rezervata ptica. 

“Očigledno je da se radi o nedostatku političke volje da se Štajnaker proglasi za počasnu građanku Ulcinja. Od pokretanja procedure o toj inicijativi prošlo je osam mjeseci i još se ne zna kako će ona biti završena. Postoji deklarativna volja svih, ali sada kada je došlo do toga da incijativa bude realizovana nađen je izgovor da za to ne postoji statutarna mogućnost. Da li će do toga doći ostaje da se vidi, a iskreno sumnjam da će se to i desiti”, kaže Mustafa Canka, dopisnik Deutsche Wellea iz Ulcinja, publicista i hroničar najjužnijeg grada u Crnoj Gori.

Političke odluke

Bivša njemačka ambasadorka Štajnaker svojevremeno je kritikovala odnos države prema ulcinjskoj Solani. Kazala je da ne razumije odnos Vlade Crne Gore koja se žali na nedostatak novca kada je u pitanju ulaganje u očuvanje biodiverziteta na tom lokalitetu, a Ministarstvo održivog razvoja, kako je upozoravala, trošilo je nekoliko puta više novca na Venecijanskom bijenalu za promociju Solane. Dok je bila ambasadorka tvrdila je da Crna Gora, nakon izvještaja Evropske unije, neće moći otvoriti poglavlje 27 koje se odnosi na zaštitu životne sredine i kao glavni razlog za to navodila upravo ulcinjsku Solanu.

Ulicinj je zbog počasnih građana i prije dvije godine bio u centru pažnje crnogorske javnosti. Velika medijska buka digla se kada su premijer Albanije Edi Rama i vicepremijer i ministar spoljnih poslova Kosova Hašim Tači postali prvi počasni građani Ulcinja.

Dobili su to priznanje, iako odluku predsjednika Opštine Ulcinj Fatmira Đeke nisu podržali odbornici SO Ulcinj.

Potpredsjednik Građanskog pokreta URA Dritan Abazović odluku Đeke ocijenio je diskutabilnom zato što je riječ o “ličnom činu” i da to nije u skladu sa Statutom Opštine, “već se očigledno pribjeglo političkoj odluci koja nije ni najsrećnije promišljena”.

“Eto, tada nije bilo statutarnih prepreka da se njima dvojici, takođe stranim državljanima, dodijele ova priznanja. To govori da je i tada, a i sada, bila u pitanju politička volja. Tada je političkom voljom odlučeno ‘preko koljena’, a ne statutarno, zakonski, po važećoj proceduri. A kada se došlo do gospođe Štajnaker pozvali su se na proceduru. Tako je to kada nešto ne želite onda formirate komisiju ili nađete neki proceduralni razlog da to ne obavite”, objašnjava Canka.

Beranski prijedlozi

Predsjednik Skupštine opštine Berane Goran Kiković odbio je da prisustvuje svečanosti u Ulcinju. Napisao je predsjedniku ulcinjske opštine i ovo: “Kao predsjednik SO Berane, koja je nakon juna 1999. godine zbrinula najveći broj raseljenih sa Kosova i Metohije, i pripadnik srpskog naroda koji je najviše stradao od ruke jedinica Hašima Tačija, nemam moralno pravo da prisustvujem događaju na kome će biti nagrađena osoba osumnjičena za ratne zločine protiv civilnog stanovništva”.

A onda je Nova srpska demokratija iz Berana pokrenula inicijativu da i taj grad dobije svog počasnog građanina i to predsjednika Srbije Tomislava Nikolića. Prijedlog nije dobio zeleno svjetlo.

Nije Tomislav Nikolić prvi predsjednik Srbije kojeg su čelnici Berana željeli da promovišu za počasnog građanina. Poslije dolaska Slobodana Miloševića na “veličanstveni miting”, održan u njihovom gradu 20. septembra 2000. godine, htjeli su da “glavni govornik i gost” postane počasni građanin Berana. Petooktobarske promjene u Srbiji poremetile su njihov plan i Sloba nikada i neće, dobiti to priznanje.

Berane ipak imaju svoje počasne građane od 17. jula 2009. godine. To priznanje dodijeljeno je glumačkom paru iz Beograda Mileni Dravić i Draganu Nikoliću.

Bez dokumentacije o počasnim građanima

Osim Tivta, nijedan grad u Crnoj Gori, za razliku od Sarajeva, Zagreba i Beograda, nema dokumentaciju na osnovu koje se može saznati ko su im počasni građani unazad desetak godina.

Većina crnogorskih opština je 2007. godine u statutima regulisala kako i na osnovu čega nekoga mogu proglasiti počasnim građaninom. Odluku donose lokalni parlamenti, a predloženi mora da ima “izuzetne zasluge za razvoj opštine”. Cetinje, Bijelo Polje, Nikšić, Šavnik, Rožaje, Plav, Gusinje, Danilovgrad, Plužine, Kolašin, Mojkovac i Rožaje nemaju počasnog građanina.

Glavni grad Crne Gore prvog počasnog građanina u novijoj istoriji dobio je 1. marta 2007. godine. Tada je to priznanje za “zasluge u razvoju demokratskog društva, afirmaciji dobrih međudržavnih odnosa i položaja i ugleda glavnog grada Crne Gore u Hrvatskoj” dobio tadašnji predsjednik Hrvatske Stjepan Mesić.

Glasovima odbornika DPS-a i SDP-a Mesić je proglašen za prvog počasnog građanina Podgorice. Odbornici Pokreta za promjene bili su uzdržani, odbornici prosrpskih stranaka bili su protiv, a odbornici Socijalističke narodne partije napustili su salu prije glasanja. Prijedlog je izazvao burnu raspravu u podgoričkom parlamentu, pri čemu su predstavnici opozicije ocijenili da se radi o političkoj trgovini, a dio opozicije potencirao je ulogu Mesića u raspadu SFRJ.

Prije glasanja došlo je i do koškanja između poslanika dijela vlasti i opozicije, a tuču je spriječilo obezbjeđenje. 

Spor zbog Mesića

Nagrada opštine Podgorica hrvatskom predsjedniku uručena je u vrijeme kada je otvoreno pitanje tužbe Hrvatske protiv Crne Gore pred Međunarodnim sudom pravde u Hagu, najavi razgovora o naplati ratne štete Hrvatskoj i uoči pregovora o konačnom razgraničenju između Crne Gore i Hrvatske na području Prevlake.

Tadašnji gradonačelnik Podgorice Miomir Mugoša je u obrazloženju naveo da je Mesić u Crnoj Gori, Hrvatskoj i ostalim državama zapadnog Balkana i jugoistočne Europe prepoznat kao “najaktivniji promotor mira, stabilnosti i novih političkih odnosa” i najzaslužniji je za pokretanje dijaloga između Hrvatske i Crne Gore.

“Upravo zbog onih koji se protive normalizaciji odnosa, koji se boje suočavanja s prošlošću, mi koji smo pobornici mira i suradnje ne smijemo posustati”, naglasio je hrvatski predsjednik na svečanosti kada mu je u Zagrebu uručeno to priznanje.

Početkom februara ove godine, Skupštini Podgorice klub odbornika Demokratskog fronta podnio je inicijativu da se Mesiću oduzme nagrada počasni građanin Podgorice zbog izjava o logoru Jasenovac. U inicijativi DF-a piše da je Stjepan Mesić “na sastanku u Novskoj porekao ustaške zločine u Jasenovcu”.

Ipak, bivši predsjednik Hrvatske Stjepan Mesić ostaće jedini počasni građanin Podgorice, jer je Skupština glavnog grada Crne Gore odbila na sjednici od 27. februara da raspravlja o prijedlogu Demokratskog fronta  da se poništi odluka iz 2007. godine, kojom je Mesić imenovan za počasnog građanina glavnog grada. Za to je glasao je 31 odbornik, dok ih je 19 bilo protiv.

Miodrag Bešović, iz Demokratskog fronta, kazao je da Mesić, “koji negira zločine počinjene u logoru Jasenovac” ne zaslužuje titulu počasnog građanina Podgorice.

Za predsjednik kluba odbornika Demosa Gorana Radonjića “sramota je za Podgoricu da od cjelokupnih ličnosti iz istorije Mesić nosi titulu počasnog građanina, iako je ostao upamćen po rečenici da je ‘zadatak završen i da Jugoslavija više ne postoji’.

Predsjednik Skupštine Podgorice Đorđe Suhih, član Socijaldemokrata, istakao je da je protiv odluke da se Mesiću oduzme počasno članstvo ne zato što misli da je Mesić idealan za to, već zato što smatra da ne treba poništavati odluke donesene prije tri saziva skupštine, pošto bi to moglo prouzrokovati da se ponište i neke druge odluke.

Odbili i Žirinovskog, Putina, Đokovića…

No, neki nisu imali sreću da postanu počasni građani glavnog grada Crne Gore. Podgorički odbornici su u februaru 1994. godine odbili inicijativu Srpske radikalne stranke Crne Gore da se nakon “mitingaškog proputovanja” kroz Crnu Goru ruskom ultranacionalisti Vladimiru Žirinovskom dodijeli to priznanje. Tako je prošao prije šest godina i prijedlog da se ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu dodijeli ta titula.

Nije prihvaćena ni inicijativa iz Podgorice, Nikšića i Budve da teniser Novak Đoković dobije to laskavo priznanje.

Obrazlažući negativan odgovor na inicijativu odbornika Socijalističke narodne partije u podgoričkom parlamentu, gradonačelnik Miomir Mugoša je kazao: “Đokoviću su vrata Podgorice širom otvorena ukoliko postoji interesovanje da realizuje neku svoju biznis ideju. Neka je njemu sa srećom, a da li će biti počasni građanin Podgorice jednog dana, vidjećemo”.

Predstavnici vladajuće koalicije podržali su Mugošinu odluku, pitajući se “šta je Đoković uradio za Podgoricu i da li je napravio neke teniske terene ili nešto slično?”

Đoković je inače porijeklom iz okoline Nikšića.

Zanimljivo je da je Mugoša 19. maja 2012. u Rimu iz prvih redova žustro navijao za Đokovića u meču protiv Federera.

Andrić počasni građanin Herceg Novog

Neki su se i odricali priznanja počasni građanin. Godinu nakon što je proglašen za počasnog građanina Herceg Novog, poznati biznismen iz tog grada Dušan Radović Krušo javno se odrekao Povelje počasnog građanina Herceg Novog, jer je, kako je obrazložio, nagrada degradirana. Ubrzo se Povelje odrekao i filatelista Tomo Katurić takođe nezadovoljan rezultatima tadašnje hercegnovske vlasti.

Počasni građanin Herceg Novog je nobelovac Ivo Andrić.

Predsjednik Društva prijateljstva Kine i Crne Gore Samir Hadžić je prije nekoliko godina predložio da tu titulu dobije bivši ambasador SAD-a Roderik Mur (Roderick Moore). Prijedlog nije prošao.

Tako je to kad vlast odlučuje ko je podoban, a ko ne za to priznanje.

Izvor: Al Jazeera