Janjić: Sukob sandžačkih lidera preko leđa naroda

Sukob koji u Novom Pazaru traje zbog nelegalnih građevinskih radova vodi se na unutarnacionalnom, a ne na međunacionalnom nivou, kazao je Dušan Janjić, predsjednik Upravnog odbora Foruma za etničke odnose iz Beograda.

U razgovoru  o medijskoj pažnji koju su pobudili radovi na proširenju zgrade Fakulteta za islamske studije (FIS) kazao je da ovaj problem proizilazi iz restitucije, budući da se radi o imovini koja je trebala biti vraćena Islamskoj zajednici.

Na fakultetu, čiji je vlasnik Islamska zajednica u Srbiji, kazali su da se zgrada zbog nedovoljno kapaciteta proširuje za hiljadu kvadratnih metara, da su radove počeli bez građevinske dozvole, jer Islamska zajednica 20 godina nije dobila nijednu sličnu dozvolu.

Lokalne vlasti su u više navrata pokušale zaustaviti radove, ali tvrde da policija nije htjela asistirati službenicima građevinske inspekcije.

Na izgradnju u Novom Pazaru reagirala je državna vlast u Beogradu. Ministar trgovine i ekonomskih odnosa Rasim Ljajić rekao je da se radi o “hajdučiji”. Premijer Aleksandar Vučić je kazao da neće slati žandarmeriju u Novi Pazar i da će taj problem pokušati riješiti mirnim putem, što je naišlo na kritiku i neodobravanje zaštitnika građana Saše Jankovića.

Mogući ‘fitilj’

Prema Janjićevoj ocjeni, do međunacionalnih sukoba moglo bi doći ukoliko bi se sukobi između lokalnih navijačkih grupa usmjerili protiv novopazarskih Srba.

Smatra da je Vučić bio u pravu kada je odlučio da neće slati žandarmeriju u taj grad.

“Dolazak žandarmerije bi bio apsolutni fitilj koji bi izazvao svrstavanje Srba iza policije i žandarmerije, i Bošnjaka iza potencijalne žrtve, u to je u ovom slučaju Islamska zajednica”, ocijenio je direktor Foruma za etničke odnose.

Govoreći o unutarbošnjačkom sukobu, Janjić je podsjetio da bošnjačka zajednica u Srbiji ima najviše političkih partija – 12. 

“Ona je toliko pocepana borbom za liderstvo, ali dvojica su do sada držala tu primat. Jedan je bio [lider Stranke demokratske akcije Sulejman] Ugljanin, a to je bio više primat na lokalnom uticaju, i Ljajić, koji je lokalnu kombinovao sa centralnom vlašću”, kazao je Janjić.

Politička scena u Sandžaku se, kaže, izmijenila ulaskom u Parlament bivšeg muftije Muamera Zukorlića:

“Ovi izbori su doveli do toga da su sada tri bošnjačka lidera politička legitimirana – legalni i legitimni. Da je objektivno u porastu uticaj Zukorlića, a smanjen uticaj Ljajića. Negde je Ugljanin ostao na svome. Zbog čega trenutno imamo onu najgoru situaciju da se dva lidera međusobno sukobljavaju preko leđa bošnjačke zajednice i preko leđa Srbije.”

Reakcija ministra Ljajića

Sagovornik Al Jazeere osvrnuo se na reakciju ministra Ljajića, koji je kritizirao odluku premijera Vučića da ni policija ni žandarmerija ne reagiraju u slučaju divlje gradnje u Novom Pazaru.

Ljajić se kasnije izjavio da je u razgovoru izgladio nesporazume s premijerom, te da se zakon “mora poštovati i važiti za sve”.

Direktor Foruma za etničke odnose kaže da je Ljajić, koji je vrlo oprezan političar, procijenio da je ovo povoljan moment da zaustavi Vučićevu saradnju sa Zukorlićem.

“Ta saradnja se zasniva na programu srpsko-bošnjačkog pomirenja, s kojim je Zukorlić izašao na izbore, a o kome je Vučić govorio i na činjenici da je Zukorliću priznata dva poslanička mesta, a da je osvojio više”, navodi Janjić.

Po njegovom mišljenju, jedan dio borbe je rivalitet ili pokušaj Ljajića da očuva monopol koji je gradio uz pomoć Beograda i, s druge strane, nastojanje Zukorlića da taj monopol smanji.

Korijen problema

Janjić je podsjetio na formiranje Islamske zajednice Srbije 2007. godine:

“Tada je napravljen jedan trougao: Turska vlada i turska Islamska zajednica – Ljajić i Ugljanin, čiju stranku – SDA je napravila Turska i, naravno, [tadašnji predsjednik Srbije Boris] Tadić, koji se njima priključio te, novoformirana, tzv. Islamska zajednica Srbije.

Kazao je da je to bilo nastojanje da se pocijepa Islamska zajednica, da se Mešihat Sandžaka potpuno odvoji od Sarajeva i da se time muslimani Srbije stave pod indirektnu kontrolu Turske. “Kao što znate, Kosovo se, koje je bilo deo Mešihata, odvojilo, Preševo je napravilo svoju versku zajednicu, tako da je ostao još samo taj uticaj koji je predstavljao Zukorlić.”

“U toj borbi su nastali kreirani i pooštreni svi ovi problemi koji se sada pojavljuju – nepriznavanje Univerziteta, osporavanje denacionalizacije, znači restitucije, jer iz restitucije izlazi ovaj problem dozvole za gradnju. To je imovina koja je trebalo da bude vraćena Islamskoj zajednici, ali se postavlja pitanje ko je vlasnik – da li Zilkićevi [bivšeg reisa IZ-e Srbije] ili Zukorlićevi”, naglasio je Janjić, dodajući da je Srpskoj pravoslavnoj crkvi skoro sve vraćeno, ali Islamskoj zajednici – ne samo u Sandžaku – nije vraćena imovina.

Moguće pomirenje

Janjić je komentirao i reakciju zaštitnika građana Saše Jankovića, ističući da sa formalno-pravnog aspekta nema spora. ” Svaka protivzakonita, nelegalna gradnja treba da se legalizuje ili sruši.”

“Zašto sad Saša Janković govori o rušenju, a ne legalizaciji, što se dešava u Beogradu, to je sada već njegov lični sukob sa Vučićem. Tu on pokušava u vrlo delikatnoj situaciji da vrati za Savamalu, pogotovo što ti krugovi opozicioni i Saša Janković nisu zadovoljni jer Evropska komisija nije Savamalu stavila kao merilo vladavine prava, a bila je u nacrtima i u razgovoru sve do prije 20-tak dana”, istakao je on.

Ponovio je da je Saša Janković načelno u pravu, ali to pravo ne uvažava realnost često se pretvori u nasilje.

Odgovarajući na pitanje o mogućem pomirenju bošnjačkih lidera u Sandžaku, Janjić kaže da njihov sukob ne bi bio tako žestok bez umiješanosti centralne vlasti: 

“Mislim da Vučić treba da obavi ozbiljne razgovore sa svojim partnerom, da postavi jasnu granicu upotrebe i zloupotrebe centralne vlasti, da to jasno adresira lokalnoj vlasti i dogovoru, a centralna vlast da ubrza postupak restitucije.”

Po njegovoj ocjeni, jedan minimalni demokratski dogovor o saradnji i nenapadanju trebalo bi da bude rezultat trojnog sastanka Ugljanin-Ljajić-Zukorlić, a potom njihovog zajedničkog.

“Mislim da je to potrebno Bošnjacima, ali i Srbiji zbog situacije u Sandžaku i zbog eventualnog srpsko-bošnjačkog dijaloga na regionalnom nivou, uključujući Bosnu i Hercegovinu, odnosno Sarajevo”, zaključio je Janjić.

Izvor: Al Jazeera