Moskva kuca na vrata koja se lakše otvaraju

Piše: Julia Petrovskaja

Od kada se Rusija našla pod međunarodnim sankcijama zbog pripajanja Krima 2014. godine, predsjednik Vladimir Putin sve slabije putuje, a rijetke njegove posjete zapadno od Moskve imaju više istorijsko-pravoslavni značaj, nego ekonomski ili globalno-politički.

Rusija nije dobrodošla na velikim međunarodnim skupovima, ali Moskva sebe ne smatra izolovanom. Putin ipak traži puteve za povratak na globalnu scenu i pomirenje sa zapadnim zemljama. A, u isto vrijeme stvara za rusku javnost sliku svog jakog uticaja u međunarodnim odnosima uprkos “mahinacijama Zapada”.

U sadašnjim okolnostima ta putovanja većinom ne mogu doprinjeti razvoju međudržavnih odnosa, ali svakako dobro služe za održavanje kulta Putinove ličnosti. Mediji pod kontrolom Kremlja prate svaku posjetu ruskog predsjednika u detaljama, kako bi rusko biračko tijelo osjetilo počast i poštovanje prema njemu.

Ove godine Putin je posjetio sedam zemalja, Bjelorusiju (dva puta), Grčku, Kazahstan, Uzbekistan, Kinu, Finsku i Sloveniju. U svim tim zemljama naravno da nema “antiruskih” skupova, ozbiljne kritike njegove politike i mahanja ukrajinskim zastavama. Sa nekim od republika bivšeg Sovjetskog saveza Rusija pokušava da napravi Evroazijsku ekonomsku uniju.

Moskva kuca na vrata koja se lakše otvaraju

Jačanjem strateških odnosa sa Kinom uz ambiciozne ekonomske projekte Moskva demonstrira Zapadu da ima “alternativu”. A neutralna Finska je pogodna za upozorenje protiv pristupanja NATO-u i zveckanje oruzijem. Grčki Afon i Slovenija najbolje služe za istorijske, pravoslavne i slovenske teze, koje se uklapaju u nacionalno-patriotsku ideologiju Kremlja.

Putin je od 2000. godine obavio više od 200 radnih, zvaničnih i državnih posjeta. Izvan postsovjetskog prostora njemu se najviše putovalo u Njemačku (12 puta), Italiju, Kinu, Francusku, SAD i Tursku. Balkan nikad nije bio na vrhu prioriteta Rusiji ni u ekonomskom niti u političkom smislu, ali njegov značaj je ipak porastao poslje aneksije Krima, koja je izazvala sukob Moskve sa Zapadom. U situaciji kada je zatvoren pristup prestižnim međunarodnim klubovima, Moskva kuca na vrata koja se lakše otvaraju.

I jedna od tih zemalja je Slovenija, gdje je Putin u subotu zajedno sa slovenačkim državnim vrhom obilježio stogodišnjicu izgradnje Ruske kapele na planini Vršič i otkrio spomenik ruskim i sovjetskim vojnicima poginulim tokom dva svjetska rata. Inicijativu za postavljanje spomenika pokrenuli su Putin i Pahor jos 2011. godine, odnosno prije krize u odnosima Rusije sa Zapadom.

Potom, dvojica lidera su se uputila na Brdo kod Kranja, gdje su bez zategnutosti porazgovarali o globalnim i regionalnim problemima, istorijskom prijateljstvu i razvoju odnosa. Uprkos evropskim sankcijama Slovenija nije prekidala saradnju sa Rusijom, tvrde zvaničnici u Moskvi i najavljaju realizaciju “mnogih projekata”.

To je bila več treća posjeta Putina Sloveniji, koja je za njega bitna ne samo zbog “slovenskih poena”, a i kao ključ za Evropsku uniju.

Bez obzira na pogoršanje odnosa, Evropska unija ostaje glavni ekonomski partner Rusije (45 odsto ruske spoljne trgovine).

Moskva je maksimalno zainteresovana za ukidanje sankcija, iako zvanično ona ne priznaje njihov duboki negativni efekat. Ruska ekonomija je zadnjih godina u krizi. Odliv kapitala, ograničenja na pristup svjetskom finansijskom tržištu i blokada transfera tehnologija ozbiljno otežavaju situaciju u uslovima pada cijena nafte.

Kremlj pokušava da formira unutar Evropske unije grupu zemalja, koja bi insistirala na ukidanju antiruskih sankcija. Posmatrači u Moskvi vjeruju da bi tu grupu mogli da čine Slovenija, Grčka, Mađarska, Kipar, Slovačka, Bugarska, Italija, Francuska, Njemačka, Luksemburg i Austrija. Kako god, u kratkom roku, svakako ne bi moglo da dođe do promjene politike EU. U ovom kontekstu ključnu ulogu ima Vašington, koji će najvjerovatnije i poslje izbora i formiranja nove administraciji insistirati na oštrim sankcijama i obuzdavanju spoljnopolitičkih ambicija Rusije.

Jedinstvo Rusije i Evrope

Posjetu Putina Sloveniji ruske mediji su svakakao doživjeli kao jedan od najmiroljubivih poteza Moskve prema zemljama Europske unije od početka ukrajinske krize. Samo prije mjesec dana, tokom posjete Helsinkiju Putin je govorio o mogućem sukobu između Rusiji i NATO-a, zastrašujući neutralnu Finsku “ratom do poslednjeg finskog vojnika”. S druge strane, članica NATO-a Slovenija je ovih dana dobijala iz Moskve samo komplimente.

“Želio bih da vam se zahvalim za iskrenu težnju i napore na učvršćivanju temelja evropskog jedinstva na kojima treba da se gradi budućnost Evrope”, rekao je Putin u Sloveniji, podrazumjevajući naravno jedinstvo Rusije i Evrope.

Izgleda da Moskva ponovo vidi Sloveniju kao most prema Evropi i Zapadu. Treba se sjetiti da je 2001. godine Slovenija bila domaćin prvog samita Putina i amerikanskog predsjednika Buša. To je bio početak dijaloga Moskve i Vašingtona na najvišem nivou i njihovog saveza u borbi protiv terorizma. Ali, za razliku od sadašnje situacije, 2001. godine niko od zapadnih zemalja nije smatrao Rusiju pretnjom po međunarodnu bezbjednost. 

Iako Putin nije dobio od Slovenije garanciju normalizacije odnosa sa Evropskom unijom, on je makar iskoristio priliku da pročita javnosti još jednu lekciju iz istorije. Sjećanje na žrtve u Prvom i Drugom svjetskom ratu za njega je jedna od mogućnosti da na pozitivan način predstavi ulogu Rusije u istorijskom procesu i razvoju međunarodnih odnosa.

Putin se često okreće svjetskoj istoriji i uvijek stavlja jaku Rusku državu u centar svoje priče. “Slavna ruska istorija” je dio njegove ideologije i bojno polje sa stranim neprijateljima i njihovim saučesnicima. Kremlj naglašava utjecaj Rusije da bi skrenuo pažnju ruske javnosti sa svakodnevnih problema, ekonomskih teškoća i međunarodne izolacije. I za sada to Putinu polazi za rukom.

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.

Izvor: Al Jazeera