Ruska Komunistička partija okreće se Pravoslavnoj crkvi

Piše: Mansur Mirovalev

Isus Krist bio je prvi komunista na svijetu, veselo kaže Tamara Lavriščeva.

“Isus je rekao: ‘Ne skupljajte zemaljska dobra, nećete ih ponijeti sa sobom nakon smrti'”, rekla je za Al Jazeeru 78-godišnja penzionerka i pravoslavka dok je teško hodala snijegom pokrivenim ulicama Moskve, sa hiljadama drugih komunista tokom skupa 7. novembra, kojim se obilježavalo gotovo stoljeće godišnjice Boljševičke revolucije 1917. godine.

“I komunisti su isto mislili”, dodala je, dok se njen glas utopio u mnoštvu ljudi koji su pjevali pjesme iz sovjetske ere, noseći crvene transparente sa srpom i čekićem i portrete sovjetskih vođa Vladimira Iljiča Lenjina i Josifa Visarionoviča Staljina.

Dok je slijegala ramenima i blago se smješkala, Lavriščeva je odbacila sva ubijanja, zatvaranja i proganjanja miliona pravoslavaca tokom komunizma.

To što je rekla nije bilo samo mišljenje starije žene koja je htjela pomiriti svoju vjeru s idealima svoje mladosti u zvanično ateističkom Sovjetskom savezu. Njena selektivna amnezija o proganjanju vjernika, koje su sovjetske vlasti dobro zabilježile, reflektira na prvi pogled paradoksalan trend u politici ruske Komunističke partije.

Kako Zjuganov zove Isusa

Više od 25 godina otkad se SSSR raspao Komunistička partija počela se pozivati na pravoslavnu vjeru, koja je dominantna u Rusiji. Jedini postsovjetski predsjednik partije Genadij Zjuganov nazvao je Isusa “prvim komunistom” više puta.

“Sveta je dužnost komunista i Pravoslavne crkve da se ujedine”, napisao je 2012. godine u prvom partijskom dokumentu o religiji, jer obje institucije dijele “zajedničke ciljeve i neprijatelje”. Ciljevi uključuju cenzuru “razvrata i nasilja” u masovnim medijima, iskorjenjivanje zapadnog liberalizma i “njegovog koncepta ljudskih prava”, e-vladu i seksualno obrazovanje u školama.

Ruska pravoslavna crkva računa da su dvije trećine populacije od 143 miliona ljudi u Rusiji njeni sljedbenici. Iako je većina njih samo nominalno religiozna, kako pokazuju istraživanja, ipak čine demografsku grupu koju nijedna politička snaga ne može ignorirati – čak iako se radi o najvećoj stranci, Jedinstvenoj Rusiji, koja vlada Kremljem.

Komunistička partija lako skupi desetke hiljada pristalica za svoje skupove. Zjuganov se kandidirao za predsjednika četiri puta, svaki put završivši na drugom mjestu, a stranka koju vodi od 1993. godine ima gotovo desetinu mjesta u Dumi, donjem domu Ruske skupštine, čineći drugu najveću frakciju.

Međutim, u stvarnosti, Komunistička partija jest div na staklenim nogama. Podrška joj slabi godinama, njene pristalice jednostavno izumiru. Prosječna starost člana Komunističke partije jest 56 godina, a njihov broj opao je na otprilike 155.000, trivijalan broj u poređenju sa 19,5 miliona komunista 1989. godine.

Zjuganovljevi govori, bezbojni, dugi i poznato neharizmatični, teško privlače milenijsku generaciju i urbane ljude iz srednje klase, glavne protivnike Kremlja. Komunistička partija mora proširiti svoje položaje i osigurati podršku za svoju ključnu bazu.

Uljudan i pozitivan odgovor Crkve

Isprala je sliku Staljina, koga je Politbiro osudio i od njega napravio tabu temu 1956. godine. Povećala je svoje prisustvo na internetu i regrutirala fizičare s Nobelovim nagradama, kosmonaute i penzionirane admirale kako bi povećala šanse na septembarskim parlamentarnim izborima. I – okrenula se religiji, što sociolozi smatraju populističkim potezom.

“Najpobožniji građani uglavnom su starije žene, penzioneri, što je, u nekom smislu, izborna baza komunista”, kaže za Al Jazeeru Denis Volkov iz Centra Levada, koji se bavi istraživanjima.

Odgovor Pravoslavne crkve na ovaj potez bio je uljudan i pozitivan.

“Sve političke snage trebaju biti ujedinjene kada je riječ o vrijednostima vjere, morala, kulture i našeg nacionalnog jedinstva”, rekao je ruski patrijarh Kiril 2014. godine, kada je Zjuganovu dao Medalju slave i časti, najveće odličje crkve, na njegov 70. rođendan. U februaru je Zjuganov čestitao Kirilu petogodišnjicu njegove inauguracije.

“Jedna od najvećih grešaka mojih prethodnika jest to što nisu pratili Crkvu”, rekao je patrijarhu.

Svaki sovjetski lider prije Mihaila Gorbačova gledao je kako da iskorijeni religiju – bez obzira na to o kojoj se religiji radilo. Sveti tekstovi i relikvije uništeni su, vjerski objekti srušeni ili pretvoreni u škole, skladišta i štale.

‘Svi su bili u KGB-u’

Lenjin je naredio da se brojni svećenici pogube: “Što više, to bolje.” Politbiro je podržao politiku “militantnog ateizma”, koji je zamijenio religiju rigidnom ideologijom koja je propovijedala svjetski trijumf komunizma i razvila kult Lenjinove ličnosti i komunističkih “svetaca i mučenika”.

Ideologija je nametnuta kroz propagandnu mašinu stvorenu da regulira sve sfere sovjetskog života i indoktrinira djecu još prije škole. Jedna od prvi sovjetskih organizacija mladih zvala se “Mali crveni đavoli”. Iako religija nije skroz zabranjena, vlasti su pokušale kontrolirati vjerske institucije tako što su neke svećenike napravile KGB-ovim agentima.

Tokom ranih 1990-ih parlamentarna komisija, koju je vodio političar i pravoslavni svećenik Gleb Jakunjin, objavila je dokumente KGB-a koji su pokazivali da su na vrhu hijerarhije Pravoslavne crkve, uključujući budućeg partijarha Kirila, bili doušnici KGB-a. Pravoslavna crkva negirala je te tvrdnje i ekskomunicirala Jakunjina. On se pridružio jednoj sekti i nekoliko puta pretukli su ga nepoznati počinioci.

Međutim, ovih dana komunisti čak krive vlastitu bezbožnost za kolaps Sovjetskog saveza.

“Ateizam je uništio Sovjetski savez”, navodno je u julu rekao Vadim Potomski, komunistički guverner zapadne regije Orjol.

Nostalgija za sovjetskom prošlošću

Zjuganov je, također, povremeno spominjao islam i budizam, čiji vjernici čine značajne manjine u Rusiji.

“Da Isus, Muhammed i Buda nisi bili poslanici, bili bi 100 posto komunisti”, rekao je prošlog decembra.

Ovaj zaokret prema religiji također je ukazao na transformaciju ideologije Komunističke partije. Zjuganov još poziva na nacionalizaciju ruske industrije nafte i gasa i ustajanje protiv “trulog zapadnog kapitalizma”. Ali, umjesto mesijanskog poziva na svjetsko “proletersko jedinstvo” današnja Komunistička partija prigrlila je nacionalizam te iskoristila raširenu nostalgiju za sovjetskom prošlošću.

To je “partija nostalgije za imperijalizmom i ruskim nacionalizmom, a nema imperijalizma ili nacionalizma bez Pravoslavne crkve”, rekao je za Al Jazeeru Andrej Kolesnjikov iz Centra Carnegie.

Godinama je Komunistička partija podržavala neke od kontroverznih poteza Kremlja, kao što su aneksija Krima, zračni udari u Siriji, i nepopularne reforme, kao što je rezanje socijalne pomoći.

Izvor: Al Jazeera