Šanse za vojnu akciju u Siriji

Piše: Ghazi Dahman

Arapska vojna akcija u Jemenu stimulirala je Arape da podignu prag svojih ambicija i izvan geografskog područja Jemena i problema sa kojima se suočava ova država te ih usmjeri i na druge teritorije i oblasti, budući da one predstavljaju simbol arapskog stradanja tokom nekoliko posljednjih godina, posebno kada je riječ o sirijskoj nesreći u kojoj jauci smrti, raseljavanja i razaranja odjekuju već četiri godine.    

Možda su ove ambicije potaknute činjenicom da je na oba mjesta, i u Siriji i u Jemenu u pitanju isti krivac, odnosno Iran i njegovi instrumenti u regiji. Cilj je također sličan, a to je preuzimanje kontrole nad arapskim geografskim područjem i izmjenom demografske slike, kao i njihovo potčinjavanje iranskim projektima u regionu.

Od kako je arapska akcija postala praktična realnost, sa stvarnim mehanizmima i jasnim ciljevima utemeljenim na rebalansu snaga i njihovom vraćanju u normalno stanje, kroz sprečavanje utjecaja iranskog prodora na sistem arapske nacionalne sigurnosti i pokušaja invazije na arapsko područje, postaje sasvim legitimno pitanje kada će doći red i na Siriju.

Takvo pitanje nameće se zbog važnosti Sirije za nacionalnu sigurnost i shodno hitnim okolnostima i veličini surove patnje koju podnosi narod ove države. Pored toga, nastavak krize u ovoj zemlji nosi sa sobom prijetnju po arapsku sigurnost. Također, treba spomenuti i opasnost koju iranska strategija predstavlja za sirijsku teritoriju, te ogromne resurse koji se koriste za uspjeh takve strategije, što sirijsku arenu čini mjerilom za određivanje budućnosti hegemonije i sukoba u regionu, te hoće li odnos snaga prevagnuti u iransku ili arapsku korist.    

Stvarne mogućnosti

Mnoge informacije koje su procurile u javnost idu u prilog takvim mogućnostima, kao i tome da se realizacija jedne takve akcije može očekivati u narednom periodu. Međutim, kakve su stvarne mogućnosti da se nešto poput toga i ostvari? Kakva je priroda potencijalnih prepreka koje bi se mogle ispriječiti na tom putu, i kakve se sve opcije i alternative nalaze pred Arapima?

Pred arapskom vojnom akcijom u Siriji nalaze se mnoge mogućnosti, ali i opravdanja za svaki korak koji bi arapska koalicija eventualno poduzela, i to u formi u kojoj se manifestirala u Jemenu ili u užim ili širim okvirima. Spomenut ćemo neke od njih:   

– Želja Sjedinjenih Američkih Država da pronađe rješenje za ravnotežu snaga u regionu između Arapa i Irana, kao i da američka administracija naginje ka tome da se kriza u Siriji tretira kao arapski problem, zbog čega ne bi trebalo biti ničeg lošeg u tome da arapske države preuzmu na sebe odgovornost za njeno rješenje.

– Mogućnost da se iskoristi posljednji razvoj situacije na terenu u korist pobunjeničkih snaga i jačanja njihovog položaja kao strane koja bi se mogla suprotstaviti Assadovom režimu i organizaciji Islamska država Irak i Levant (ISIL) u isto vrijeme.

– Koristi od međunarodnog pristupa kojim se odstupa od konfuznog stanja nastalog u pogledu položaja samog vrha sirijskog režima u narednim aranžmanima, naročito poslije američkih izjava o nelegitimnosti Assadovog režima koje su se ponovo aktualizirale, nakon perioda u kojem su pojedine sile pokušale ovaj režim vratiti na scenu, u čemu su skoro i uspjeli. 

– Posljednja odluka Vijeća za ljudska prava Ujedinjenih naroda kojom se osuđuju intervencije i uplitanje Hezbollaha u dešavanja u Siriji, predstavlja pomoćni faktor na kome se može temeljiti bilo kakvo djelovanje, s obzirom da Hezbollah predstavlja jednu od najvažnijih iranskih snaga u regionu. Naročito zbog toga što se odluka upravo i bavi ovim uplitanjem i mogućim rizicima za sigurnost regiona generalno, što je uslijedilo kao rezultat pogoršanja humanitarne situacije u Siriji i njenim refleksijama na stabilnost u susjednim državama.

– Diplomatska metoda korištena u pregovorima prilikom donošenja posebne rezolucije za Jemen br. 2216, gdje se Rusiji zabranjuje upotreba prava na veto, ukazuje na to da postoji mogućnost da se ovakva metoda, zasnovana na kombinaciji podsticanja i prijetnji pritiscima, ponovi  u procesu pregovaranja u vezi sa sirijskim slučajem.

– Sofisticirano oružje upotrijebljeno u Jemenu otkriva veliku efikasnost vojnih planova koji su  provođeni za ostvarivanje izuzetnih uspjeha na terenu. Snage prisutne u Jemenu ne razlikuju se umnogome po svojoj strukturi od snaga koje su u sastavu sirijskog režima i njihovih saveznika na tom terenu. Posebno ukoliko se osvrne na eroziju i kolaps ovih snaga u toku četiri godine koliko rat traje, dok je njihova učinkovitost postala ograničena na zračne snage koje imaju zastarjeli sistem protivzračne odbrane.  

Ruski interes

– Činjenica da postoje mnoge mogućnosti, arapsku akciju u Siriji ne čini nimalo jednostavnom. Situacija u Siriji uključuje i brojne komplikacije zbog čega se  razlikuje od jemenskog slučaja. Sirijski sukob po svome intenzitetu spada u geostrateške sukobe na globalnom nivou i upravo zato predstavlja jednu od glavnih arena natjecanja i karti za konflikt u rukama Rusije i Kine.    

-Rusija vidi Siriju kao strateški važnu kartu u svom sukobu protiv Zapada, gdje je veoma teško učiniti neke taktičke ustupke koji bi na kraju doveli do značajnog prodora i slabljenja njene sigurnosne strategije.

Kinesko posmatranje situacije skoro je identično ruskom. Sirijsku situaciju procjenjuju na osnovu davanja strateške težine tom problemu, s obzirom da je u pitanju veoma bitna linija odbrane kineskih interesa u Centralnoj Aziji. Možda upravo to, u velikoj mjeri, objašnjava neefikasnu diplomatiju pridobijanja Rusije i Kine u sirijskom slučaju, za razliku od uspjeha koji je ostvaren u jemenskoj situaciji.     

-To znači da pristup sirijskoj krizi, u smislu direktne strane intervencije, kao što je to slučaj u Jemenu, nosi sa sobom i mnoge rizike. Takvi rizici mogli bi imati utjecaja na međunarodni mir i stabilnost, bar dok se ne ostvare odgovarajući uslovi kroz niz kompromisa, pregovora i garancija. Upravo je to dovoljan pokazatelj da regionalna i međunarodna klima još uvijek nije spremna za bilo kakvo uplitanje, barem u trenutnim okolnostima, nakon što je većina izlaza iz sirijske krize zatvorena.

-To ne znači da će Rusija i Kina riskirati time da se upuste u direktni rat protiv arapskih strana ukoliko one odluče preduzeti vojnu akciju protiv Sirije. No, mogu se odlučiti za nanošenje minimalnih šteta koje će imati veoma velike posljedice za budućnost i ishod situacije u Siriji. Poput toga da se zalažu za podjelu Sirije kao vid osvete ili načina da osiguraju svoj dio sirijskog kolača.

Alternative

-Vojna akcija u Siriji ne mora biti provedena na način kako je to učinjeno u Jemenu i sa jednakim mehanizmima. Pred Arapima su i efikasne alternative koje sa sobom nose manje rizika, a mogu se provesti tako da ne izazovu mnogo problema u strukturi države. Takve alternative, u isto vrijeme, mogu dovesti do zacrtanih rezultata. Čini se, bar prema onome što je procurilo u javnost, da je arapska volja usmjerena ka takvim opcijama, kao i da bi se njihovo implementiranje na sirijskom terenu moglo očekivati u narednoj fazi.  

-Ovakve alternative uglavnom se oslanjaju na ono što se uz pomoć njih može realizirati, a to je podrška vojnim komponentama u Siriji kroz naoružavanje, iskustvo i borbene planove. Također bi se trebalo izvršiti i restrukturiranje vojnih snaga kako bi se od njih načinio borbeni sistem paralelan onom koji je Iran kreirao u regionu.  

-Činjenice na terenu pokazuju prve vjetrove oluje odlučnosti koji idu u pravcu Sirije. Njeni znakovi počinju se jasno pokazivati kroz strategiju geografskih pojaseva na jugu i sjeveru, te reaktiviranje frontova koji su, strateški gledano, od presudne važnosti za Qalamoun i provincije Hame i Latakie.

-Izvori na terenu procjenjuju da u narednom periodu postoji mogućnost za oslobođenje Dara'e na jugu zemlje i važnog dijela Halepa, što predstavlja izuzetno značajan rebalans snaga u Siriji u korist opozicionog fronta i arapskih i regionalnih sila koje ga podržavaju. S druge strane, iranski borbeni sistem suočava se sa stanjem ekstremne konfuzije i slabosti, te pati od problema disperzije kao rezultat ekspanzije na teritorije Iraka, Jemena i Sirije.    

-U posljednje vrijeme, sporazumi između arapskih strana, koje pružaju podršku pobunjeničkim snagama u Siriji, počinju davati svoje rezultate. Takvi rezultati pozitivno se odražavaju na pojedina područja, naročito na sjeveru i jugu zemlje. Pruža se jak otpor kampanji koju je poveo Iran uz pomoć svojih saveznika u Halepu i Dara'i. Štaviše, pobunjeničke strane počele su preuzimati inicijativu nakon uspješnog oslobađanja Idliba i Jisr al-Shagoura, te graničnog prijelaza Nasib i Busre al-Sham. Na taj način dolazi do formiranja nove realnosti na terenu u njihovu korist, dok proces restrukturiranja, proveden kroz ujedinjavanje borbenih jedinica u Jaish al-Fath (Osvajačku vojsku), ima izuzetan značaj za ovu akciju i predstavlja jasan odraz arapskog djelovanja u Siriji.     

-Za posmatrače situacije nije nikakva tajna da je Assadov borbeni sistem dostigao ozbiljan stepen iscrpljenosti i nedostatak inicijative nakon gubljenja većeg dijela sirijske teritorije. Strane koje su podržavale sirijski režim došle su na rub očaja zbog nemogućnosti njegovog spašavanja i rehabilitiranja, prema onome što je procurilo u javnost iz pojedinih krugova koji donose odluke u Teheranu. Zbog toga ove strane pokazuju sve veći interes za pregovore čime bi se odrekle sirijskog režima unutar određenih uvjeta.

-Bez sumnje, ovakva atmosfera predstavlja dobru priliku za arapske strane koje podržavaju sirijsku revoluciju da „podstaknu“ pobjede pobunjenika i dodatno pogoršaju očajno stanje u kome se nalaze oni koji podržavaju sirijski režim, te da iskoriste sve karte moći koje im u ovom slučaju stoje na raspolaganju.

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.

Izvor: Al Jazeera

Izvor: Al Jazeera