Treći javni servis za treći entitet

Piše: Mladen Mirosavljević

U opštoj kakofoniji međuentitetskih razmimoilaženja povodom apliciranja Bosne i Hercegovine za članstvo u Evropskoj uniji i oko modaliteta mehanizma koordinacije u sprovođenju obaveza, u drugom planu, i van pažnje šire javnosti, ostaje niz drugih bitnih pitanja. Među njima je i sudbina Javnog radio-televizijskog servisa na nivou Bosne i Hercegovine (BHRT). Konstituisanje Javnog RTV sistema Bosne i Hercegovine sa tri zasebna javna radio-televizijska servisa (BHRT, Federalna radio-televizija, Radio-televizija Republike Srpske), sa njihovim upravljačkim strukturama i specifičnim odnosima prema entitetima i državi kao osnivačima javnih servisa, ovu problematiku, kao i medijsku situaciju u Bosni i Hercegovini, čini jedinstvenom u regionu.

Već godinama se Bosanskohercegovačka radio-televizija, kao javni servis na nivou države, bori ne samo za svoj kredibilitet nego i za puki opstanak. Zaposleni u ovom sistemu rade, što bi se narodski reklo, “pomoću koca i konopca”, u potpuno neprofesionalnim uslovima, bez elementarnih uslova za proizvodnju programa, pretplatu plaća samo ko mora ili je filantrop, a čitav sistem je pred finansijskim kolapsom.

Vlasti u Bosni i Hercegovini su, uprkos insistiranjima s raznih strana, uporno izbjegavale da zakonski i na adekvatan način riješe pitanje pretplate, a digitalizaciju, koja je bila zakonski uslov, više niko i ne spominje, kao ni sam smisao postojanja servisa. Da ne komplikujemo ionako veoma komplikovanu priču o ustrojstvu i funkcionisanju ovog sistema, dovoljno je reći da je riječ o sistemu kojeg bi se u Bosni i Hercegovini, svako iz svojih razloga, svi najradije riješili na svom jedinstvenom putu ka evroatlanskim integracijama, što bi se, evo, konačno moglo i dogoditi.

Zvanična podjela po nacionalnoj osnovi

Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine obavezala je Savjet ministara i Ministarstvo saobraćaja i komunikacija da do kraja januara pripremi i dostavi prijedlog izmjena zakonodavstva u oblasti Javnog radio-televizijskog sistema, a koji će biti u skladu s Ustavom Bosne i Hercegovine, što je Ministarstvo i učinilo. Ministarstvo je objavilo Prednacrt Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o Javnom radio-televizijskom sistemu, prema kojem bi se ovaj sistem podijelio na tri kanala sa centrima u Sarajevu, Mostaru i Banjoj Luci. Radio-televizijski program, koji bi se tako podijelio za tri, kako se navodi, konstitutivna naroda, uređivao bi se “na način prilagođen potrebama pojedinog konstitutivnog naroda” i emitovao na tri jezika: bosanskom, hrvatskom i srpskom.

Drugim riječima, bio bi to definitivan kraj sadašnjeg zajedničkog, državnog, javnog RTV servisa. Ukoliko ovakav prijedlog dobije podršku, Bosna i Hercegovina imala bi jednog državnog emitera, koji bi emitovao program na tri jezika iz tri grada, plus dva već postojeća entitetska. U Ministarstvu transporta i komunikacija pozivaju se i na zajedničku izjavu predsjedavajućih s interparlamentarnog sastanka Evropskog parlamenta, “u kojoj je naglašeno da je za javne medije u Bosni i Hercegovini od suštinskog značaja emitovanje programa na svim službenim jezicima”, tvrdi sekretar Ministarstva Igor Pejić.

Drugim riječima, unutar Bosne i Hercegovine postoji politički konsenzus, a našlo se i evropsko, dakle demokratsko opravdanje za rješenje koje dodatno doprinosi rastakanju ionako samo narativnog, bosanskohercegovačkog zajedništva.

Šta se valja iza brda

Koliko god definisanje medija i njihove pozicije u Bosni i Hercegovini izgledalo jednostavno, činjenica je da se posredstvom položaja medija, a naročito javnih radio-televizijskih servisa, reflektuju sva druga najznačajnija politička pitanja u, najblaže rečeno, nedovršenoj državi kao što je Bosna i Hercegovina. Jake međuetničke tenzije i konstantna borba za moć i prevlast političkih elita unutar države, medije, s jedne strane, guraju na put redefinisanja identiteta naroda u Bosni i Hercegovini, a, s druge strane, traženja uporišta za neometan put ka evroatlanskim integracijama uprkos unutrašnjem rastakanju države.

Dakle, kome treba, a kome ne treba Javni radio-televizijski servis na nivou države? Ako je svima jasno da u entitetu Federacija Bosne i Hercegovine postoji javni radio-televizijski servis, koji je inače i najkomercijalnija TV stanica u državi, nad kojim kontrolu imaju vladajuće strukture u tom entitetu, da u entitetu Republika Srpska postoji javni radio-televizijski servis nad kojim kontrolu ima vladajuća entitetska struktura, kome onda trebaju dupli javni radio-televizijski servisi u Sarajevu i Banjoj Luci i zašto bi neko finansirao duple sisteme kada ne može ni ove?

Realno – nikome, osim Hrvatima u Bosni i Hercegovini, koji godinama teže stvaranju trećeg entiteta, pa i posebnog televizijskog kanala kao javnog servisa nad kojim bi imali kontrolu isključivo oni, a plaćali bi ga svi građani Bosne i Hercegovine. Da podsjetimo, sada pretplatu za BHRTV, ali i FRTV, izbjegava ko god može, a to izbjegavanje je najizraženije na područjima na kojima žive upravo Hrvati, uz obrazloženje da to nisu radio-televizijski servisi koji izražavaju njihove interese.

Primicanje trećem servisu

Pošto je bilo nemoguće postići unutarpolitički konsenzus u okviru države za stvaranje trećeg entiteta a da to ne izazove tektonske poremećaje, ali ni posebnog javnog radio-televizijskog servisa na hrvatskom jeziku, sazrelo je vrijeme za stvaranje dva televizijska emitera koji ne trebaju nikome i jednog koji je izuzetno važan Hrvatima u Bosni i Hercegovini, kojim bi oni na velika vrata konačno dobili svoj javni radio-televizijski servis.

Taj servis bi bio izuzetno važan predkorak za ostvarenje konačnog cilja, a to je stvaranje trećeg entiteta i ustavni preustroj Bosne i Hercegovine, što nije nikakva tajna i u čemu je Dragan Čović imao javnu podršku Milorada Dodika. S obzirom na sva unutarstranačka i politička raslojavanja u Federaciji i izuzetno moćnu poziciju koju ima HDZ na čelu sa Čovićem na svim nivoima vlasti u Bosni i Hercegovini, što je jasno pokazao “uguravanjem” pozicije kantona u mehanizam koordinacije, jasno je da se Hrvati u Bosni i Hercegovini sve brže primiču tom cilju.

Na kraju se postavlja i pitanje šta ako se jednog dana provede odluka Sejdić-Finci – da li ćemo u tom slučaju dobiti još jedan javni radio-televizijski servis, koji ćemo svi finansirati novcem koji nemamo, iz privrede koju nemamo, i koliko smo, ustvari, na putu ka Evropskoj uniji spremni rastakati državu koja i ovako jedva opstaje? Da li će u ovom apsurdistanskom igrokazu neko (osim Milorada Dodika) ipak morati građanima iskreno odgovoriti šta stvarno želi i kakvu državu želi, bez skrivanja iza besmislenih floskula o demokratiji i zaštiti nacionalnih interesa?

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.

Izvor: Al Jazeera