Turska: Ekonomski stabilna, dinamična zemlja

Privreda Turske je u posljednjih 10 godina ostvarila sjajan učinak, saglasni su domaći i strani ekonomisti u vrijeme obilježavanja 89. godine proglašenja Republike u zemlji koja spaja Evropu i Aziju.

Zdrava makroekonomska strategija, kombinirana s obazrivom fiskalnom politikom i velikim strukturnim reformama, integrirala je privredu zemlje u globalnu ekonomiju, stvarajući mnoge šanse za trgovinu i industrijsku saradnju.

Strukturne reforme transformirale su Tursku u demokratičniju, ekonomski stabilniju i dinamičniju zemlju, a uz makroekonomska poboljšanja i fiskalnu disciplinu, ekonomski rast je postao održiv.

Nivo nominalnog ukupnog bruto društvenog proizvoda (BDP) je utrostručen na 778 milijardi dolara u 2011. godine, u odnosu na 231 milijardi dolara iz 2002. godine, dok je BDP po glavi njenih gotovo 75 miliona stanovnika premašio u prosjeku 10.400 dolara, u odnosu na 3.500 dolara u istom periodu.

Stopa rasta privrede Turske u 2011. godini od 8,5 posto je bila druga po veličini u svijetu (poslije Kine), a ove godine se očekuje da dostigne gotovo šest posto, čime bi BDP iznosio 817 milijardi dolara.

Značajna poboljšanja u tako kratkom vremenskom periodu svrstala su Tursku među ekonomije u izuzetnoj ekspanziji. Turska je postala sedma po veličini ekonomija u Evropi i 16. u svijetu po BDP-u, mjereno paritetom kupovne moći (PPP, prema tržišnim cijenama) u 2011. godini, koji je iznosio gotovo 1.029 milijardi dolara ili 17.499 dolara po stanovniku.

‘Eksplozija’ u turizmu

Zemlja je članica Organizacije za ekonomu saradnju i razvoj (OECD), Grupe 20 (G-20) najrazvijenijih i velikih privreda u brzom usponu, kao i grupacije MIST (Meksiko, Indonezija, Turska, Južna Koreja), brzo rastućih velikih ekonomija u razvoju.

Turska se nalazi na 32. mjestu među izvoznicima i na 18. mjestu među uvoznicima u svijetu, kao što je i 16. po veličini izvoznik komercijalnih usluga (ukupan izvoz usluga umanjen za izvoz Vladinih usluga koje nisu drugdje uključene), s udjelom od 0,92 posto u 2011. godini.

Turska se, od perifernog, radno intenzivnog proizvodnog centra, preobražava sve više u državu visokih tehnologija i izvoznika kapitalnih dobara. Paralelno, prihodi od turizma, koji su iznosili blizu 8,5 milijardi dolara u 2002. godini, premašili su 23 milijarde dolara u 2011. godini, pošto je Turska sedma u svijetu i peta u Evropi najomiljenija turistička destinacija.

Inflacija pomalo kvari ovu idilu, budući da sada iznosi 8,6 posto, ali je i to neuporedivo bolje od 71,6 posto, kolika je bila u prosjeku u periodu 1995-2001. godine.

Turska, koja se prostire na 783.562 kvadratnih kilometara i koju zapljuskuju četiri mora, jedna je od najvećih ekonomija u regionu i posjeduje ogromne potencijale za budući rast, jednoglasni su strani i domaći ekonomisti.

Podaci OECD-a kazuju da će se privreda Turske u periodu 2011-2017. najbrže razvijati među članicama tog bloka razvijenih zemalja, s prosječnom stopom rasta od 5,7 posto i da će nominalni BDP po glavni stanovnika dostići u 2016. godini preko 14.500 dolara.

Privlačno okruženje

Geopolitička pozicija Turske i i snažne veze s Kavkazom, centralnom Azijom, Bliskim istokom i Evropskom unijom (EU) povećavaju važnost te zemlje kao mosta između ovih regiona.

Turska, također, predstavlja kapiju za energetske resurse, a u njoj se nalaze i izvori velikih rijeka Bliskog istoka, Tigra i Eufrata.

Priliv stranih direktnih investicija (SDI) u Tursku povećan je sa 1,8 milijardi dolara u 2003. godini na 15,8 milijardi dolara u 2011. godini.

Dosadašnja politička i ekonomska stabilnost, strukturne reforme i makroekonomska poboljšanja stvorili su privlačno okruženje za SDI, čemu je doprinijela i uspješna privatizacija. Trenutni nivo SDI-ja u Turskoj iznosi blizu 70 milijardi dolara.

Jedina islamska država u Evropi provela je 90-e u dilemi da li će biti primljena u EU, da bi dosadašnji neuspjeh ostvarenja ovog dugoročnog cilja, uslijed odbijanja Evrope da podrži njeno članstvo, danas izgledao kao sretna sudbina, primijećeno je ovih dana u Galf Businessu, jednom od vodećih poslovnih listova na Bliskom istoku.

Ekonomska kriza u Evropi je nagnala Tursku da se sve više okreće prema Istoku, što joj je omogućilo ekspanziju i donosi prihode za koje se očekuje da će u budućnosti biti još veći. U 2011. godini je vrijednost izvoza iz Turske iznosila 135 milijardi dolara, u čemu je onaj u regionu Bliskog istoka i Sjeverne Afrike (MENA) učestvovao s blizu 25 posto.

‘Projektirano u Turskoj’

Uprkos ovim impresivnim ekonomskim rezultatima, pojedini turski stručnjaci upozoravaju da se domaći privredni model još zasniva na niskim troškovima radne snage i konkurentnosti cijena.

Turska je, po njima, usredsređena na sektore koji proizvode uz standardne tehnologije dostupne širom svijeta svakome ko ih je u mogućnosti priuštiti, a nije prisutna u privrednim oblastima koje zahtijevaju razvijenu tehnologiju, pa svaka država koja je u stanju proizvoditi po nižoj cijeni vrši na nju pritisak.

“Naš cilj bi trebao biti ‘projektirano u Turskoj’, a ne ‘izrađeno u Turskoj'”, izjavio je u nedavnom intervjuu za jedne lokalne dnevne novine Bulent Eczakibasi, predsjednik Eczacibasi Holdinga.

“Turska planira ući među 10 vodećih privreda svijeta i ostvariti BDP od 2.000 milijardi dolara, povećati godišnji izvoz na 500 milijardi dolara i ostvariti vanjskotrgovinsku razmjenu od 1.000 milijardi dolara”, kazao je Tim Reid, regionalni direktor u banci HSBC.

Takav cilj je premijer Recep Tayyip Erdoan postavio za 2023. godinu, na 100. godišnjicu osnivanja Republike, ali Eczakibasi i njemu slični privrednici smatraju da će za to domaća privreda morati postići daleko više od sklapanja i izgradnje na osnovu tuđih projekata.

Izvor: Agencije